1. Uświadomienie przyczyn i powodów kłamstwa.
2. Charakterystyka rodzajów kłamstw.
3. Czynniki sprzyjające pojawieniu się kłamstwa.

Kłamstwo to zjawisko „psychospołeczne” które cechuje zachowanie rozmyślne i świadome. Kłamać można poprzez słowa, gesty, wygląd, milczenie. Kłamstwo to świadome wprowadzanie w błąd i zniekształcanie prawdy. Dziecko kłamiąc wskazuje, że w jego życiu, otoczeniu dzieje się coś złego. Kłamstwo może być pewnego rodzaju reakcją obronną.

DLACZEGO DZIECI KŁAMIĄ?

1.Dziecko kłamiąc odkrywa, że mówiąc nieprawdę łatwiej osiągnie swój cel.

2.Dziecko kłamie bo wie, że mówiąc prawdę spotka się z karą. Im więcej lęków, zagrożeń tym częściej dziecko ucieka się do kłamstwa.

3.Dziecko kłamie pod wpływem sugestii rodziców. Stara się spełniać oczekiwania rodziców poprzez dostosowanie informacji o sobie. Mówi to co rodzice chcieli by usłyszeć .

4.Dziecko kłamie ponieważ rodzice sami kłamią i w ten sposób nakłaniają dzieci do kłamstwa, uczą się przez naśladownictwo.

5.Dzieci kłamią, ponieważ znajdują się w trudnej sytuacji, przymusowej, z której nie potrafią sobie poradzić inaczej.

6.Dzieci kłamią, aby uchronić się przed poniżeniem, ośmieszeniem w grupie rówieśniczej.

7.Dzieci kłamią ,aby coś ukryć ( są to sytuacje traktowane jako coś wstydliwego: niski standard materialny, bezrobocie rodziców, niedostatek, alkoholizm).

8.Dziecko kłamie , aby komuś dokuczyć lub zaszkodzić.

9.Dziecko poprzez kłamstwo próbuje zwrócić na siebie uwagę, dowartościować się.

10.Dzieci kłamią również z chęci sprawienia komuś przyjemności  lub oszczędzenia komuś przykrości.

Dzieci kłamią z wielu innych przyczyn, wynikają one z :

-trudności w wypowiadaniu się  co spowodowane jest małym zasobem słownictwa,

-małej wiedzy o świecie, te luki niewiedzy dzieci sprytnie wypełniają zmyśleniami,

-krótkiej pamięci , trudnościami z przypomnieniem sobie dawnych spostrzeżeń.

Tego typu zachowania mają na celu:

-„wymuszenie” –osiągnięcie zamierzonych uczuć( akceptacji, podziwu, uznania, zazdrości, współczucia),

-sprowokowania innych do udzielenia pomocy,

-osiągnięcia korzyści,

-uniknięcia kary, przykrości, wstydu,

-uwolnienia się od obowiązków.

Kłamstwo a wyobraźnia

   Jednak należy wiedzieć, że małe dzieci nie zawsze mają na celu oszukać innych. Ich kłamstwa wynikają przede wszystkim z jednej cechy rozwojowej charakterystycznej dla tego okresu-jest nią bogato rozwinięta wyobraźnia. Jest to moment  w życiu małego dziecka gdzie fantazja wręcz góruje, przeważa nad poczuciem rzeczywistości.

Spowodowane jest to tym, że dzieci w swoim życiu spotykają się z rzeczami, zjawiskami , które są na tym etapie rozwoju niezrozumiałe, dlatego by je zrozumieć  muszą nieustannie, intensywnie wykorzystywać swoją fantazję.

Dzieci w wieku przedszkolnym obdarzone są bardzo bogatą wyobraźnią. Dzieci potrafią opisywać różne fakty i zdarzenia, które w ogóle się nie wydarzyły. Czytane bajki, opowiadania traktują jakby działo się naprawdę. Poprzez dziecięcą fantazję rzeczywistość całkiem inaczej, rzeczy martwe ożywają i przypisują im cechy ludzkie. Jeśli chcielibyśmy przyjrzeć się dziecięcej wyobraźni należy poobserwować  dziecięcą zabawę, jak ono sobie radzi w pewnych sytuacjach( wykorzystują tu naśladowanie osób dorosłych).

Wyobraźnia przedszkolaka najbardziej pobudzają i rozwijają zabawy tematyczne- w których dzieci odgrywają ważne rolę-podpatrzoną u osób dorosłych. Dzieci w podejmowanych zabawach tworzą świat gdzie określają rzeczywistość „ na niby”. Świat ten zdominowany jest przez wyobraźnię ( tu należałoby  zaznaczyć, że w trakcie tych zabaw przedmioty dobrze znane nabierają dla dzieci niekiedy nowego znaczenia). Odróżnienie świata rzeczywistego od fikcyjnego następuje ok.6 roku życia, chyba ,że rodzice podtrzymują w dalszym ciągu pewne fantazje dziecięce w ten sposób można zakłócić proces odróżniania  fantazji od rzeczywistości.

Podział kłamstw na:

Kłamstwo pozorne–dotyczy to małych dzieci, które nie mogą odróżnić świata fikcji od rzeczywistego.

Kłamstwo rzeczywiste –polega na celowym wprowadzaniu innych w błąd.

Kłamstwo pasywne-ułatwia zdobycie czegoś , co nie jest możliwe do osiągnięcia w inny sposób(służy obronie przed karą).

Kłamstwo instrumentalne-ułatwia zdobycie czegoś, co jest niemożliwe do osiągnięcia w inny sposób (dziecko próbuj zaspokoić swoje potrzeby).

Wychowanie dziecka w prawdomówności  wymaga uwzględnienia zasady:

-konsekwencji,

-budowanie z dzieckiem atmosfery wzajemnego zaufania,

-rozmowy-odwoływania się do wrażliwości uczuciowej dziecka,

-wzmacniania motywacji prawdomówności przez usuwanie przyczyn kłamstwa(budzenie przekonania ,że kłamstwo nie ma szans i przysłowiowe „krótkie nogi”.

H. Muszyński i H. Malewska „ Kłamstwa u dzieci”

Artykuł prof. H. Muszyńskiego „Gdzie Jaś kłamie…” czasopismo Charaktery nr 2 luty 1999r

                                                                                                                              Opracowała Agnieszka Słomka